Edukacja ekologiczna w punktach sprzedaży: Jak wspierać konsumentów w systemie kaucyjnym?

Od 1 stycznia 2025 roku w Polsce obowiązuje system kaucyjny, który obejmuje m.in. butelki plastikowe, szklane i puszki. Jego celem jest przede wszystkim zmniejszenie ilości odpadów, ponowne wykorzystanie surowców oraz oczywiście ochrona środowiska. Jednak sam system to nie wszystko — równie ważne jest, aby konsumenci wiedzieli, jak z niego korzystać i dlaczego warto to robić. Jak skutecznie edukować klientów w temacie systemu kaucyjnego? Jakie narzędzia i praktyki sprawdzają się najlepiej? Poniżej przedstawiamy konkretne odpowiedzi.

Co się zmieniło od wprowadzenia systemu kaucyjnego w Polsce?

Zgodnie z nową ustawą, od 1 stycznia 2025 r. w Polsce wszedł powszechny system kaucyjny, który objął:

• butelki plastikowe o pojemności do 3 litrów (z nakrętkami),
• szklane butelki wielokrotnego użytku do 1,5 litra,
• aluminiowe puszki do 1 litra.

Co było w tym najważniejsze dla konsumenta? Brak obowiązku posiadania paragonu przy zwrocie. Dzięki temu można zwrócić opakowanie w dowolnie wybranym przez siebie punkcie zbiórki — bez okazywania dowodu zakupu.

Co było w tym najważniejsze dla producentów i sprzedawców detalicznych? Większe sklepy (powyżej 200 m²) były zobowiązane do przyjmowania opakowań i zwrotu kaucji, natomiast mniejsze placówki mogły dołączyć dobrowolnie. Właśnie w punktach sprzedaży konsumenci mają najwięcej styczności z systemem — dlatego to tam powinna być prowadzona edukacja.

Jak edukować o systemie kaucyjnym konsumentów?

1. Widoczne oznakowanie i informacje przy półkach

Każde opakowanie objęte systemem powinno być wyraźnie oznaczone. Ale samo oznaczenie na produkcie nie wystarczy. Sklep powinien:

• umieszczać komunikaty przy półkach („Produkt objęty kaucją – pamiętaj o zwrocie”),
• stosować piktogramy i kolorystykę ułatwiające rozpoznanie opakowań,
• informować o wysokości kaucji (np. 0,50 zł).

Dzięki temu klientowi dużo łatwiej będzie zidentyfikować produkty objęte systemem i zrozumieć, że kaucja to nie koszt — tylko tymczasowy depozyt.

2. Instrukcje obsługi przy recyklomatach

Automaty do zwrotu opakowań – recyklomaty – to najwygodniejsze i najbardziej intuicyjne rozwiązanie. Jednak dla wielu konsumentów to wciąż nowość, dlatego warto zadbać o takie elementy jak:

• czytelną instrukcję krok po kroku (najlepiej graficzną),
• dostosowanie komunikacji do różnych grup wiekowych (np. seniorzy, dzieci),
• jasne informacje o formie zwrotu kaucji (np. że jest to gotówka).

Z doświadczeń Exorigo-Upos wynika, że nowoczesne recyklomaty zintegrowane z systemem kasowym lub aplikacją lojalnościową przyspieszają obsługę i zwiększają satysfakcję konsumentów.

3. Szkolenie personelu

Pracownicy sklepu muszą rozumieć, jak działa system kaucyjny, aby odpowiadać na pytania i rozwiewać wątpliwości. Warto wdrożyć:

• krótkie szkolenia,
• infografiki na zapleczu sklepu,
• jasne procedury, co robić w razie reklamacji lub nieprawidłowego działania recyklomatu.

Zaangażowany personel to najlepsza forma edukacji „na żywo”.

4. Motywowanie, nie tylko informowanie

Informacja to jedno, ale dobre kampanie edukacyjne opierają się też na motywacji pozytywnej, która ma na celu zachęcenie konsumentów do zwracania opakowań. Co w takim przypadku może się sprawdzić?

• Programy lojalnościowe – za zwrot opakowania, konsument może otrzymać punkty.
• Gamifikacja – np. „10 opakowań = 1 los w eko-loterii”.

5. Komunikacja multikanałowa – nie tylko w sklepie

Sklep to główne miejsce edukacji, ale jeśli istnieje taka możliwość, to warto rozszerzyć działania o:

• Strony internetowe i aplikacje mobilne – miejsce na FAQ, tutoriale i aktualności.
• Media społecznościowe – np. krótkie wideo pokazujące, jak działa recyklomat.
• Materiały drukowane – ulotki, plakaty, etykiety na produktach.
• Lokalne kampanie społeczne – wspólne akcje z gminą, czy szkołami.

Na stronie Exorigo-Upos znajdują się już gotowe rozwiązania do integracji recyklomatów z systemami sklepowymi.

6. Długofalowe efekty edukacji w punktach sprzedaży

Dobrze (przede wszystkim zachęcająco dla odbiorcy) wdrożona edukacja w sklepach, może przynieść naprawdę satysfakcjonujące rezultaty, m.in:

• zwiększenie poziomu zwrotów opakowań,
• zmniejszenie liczby odpadów w środowisku,
• wzmocnienie lojalności klientów wobec marki,
• budowanie pozytywnego wizerunki firmy jako odpowiedzialnej społecznie.

Co więcej, konsumenci uczą się, że dzięki temu mają realny wpływ na ochronę środowiska — a to fundament każdej zmiany społecznej.